Làng tôi có một chị tên Liên. Cái tên nghe nhẹ nhàng, nhưng đời chị thì chẳng mấy khi được yên ả. Hồi còn trẻ, chị là vợ của anh Tư – chủ một xưởng làm dép lớn nhất vùng. Người ta gọi chị là “bà chủ”, cái danh nghe sang, bước ra ngõ là ai cũng chào kính cẩn. Cuộc sống của chị thời ấy giống như truyện cổ tích giữa đời thường.
Nhưng rồi anh Tư bất ngờ đột quỵ. Anh ra đi, để lại chị với ba đứa con nhỏ dại và một căn nhà chưa kịp sang tên. Trong vòng một tháng, chị từ “bà chủ” hóa thành người đàn bà goá góa, dắt díu con về quê, bán nhà trả nợ, gạt nước mắt bắt đầu lại từ con số không.
Làng xóm ai cũng thương. Nhưng thương không đồng nghĩa giúp được. Người ta cũng phải lo thân họ.
Ngày đầu về quê, chị Liên vẫn còn kiên cường. Sáng sớm đi làm ruộng thuê, chiều tối lại cắm cúi đan giỏ thuê, có hôm đến tận nửa đêm mới tắt đèn. Nhưng làm mấy cũng không đủ nuôi ba đứa nhỏ ăn học. Cái nghèo như con đỉa, bám riết lấy chị, rút cạn dần sức lực và hy vọng.
Một hôm, tôi tình cờ nghe chị nói với hàng xóm: “Chắc phải cho tụi nhỏ nghỉ học dần thôi. Đứa lớn lên Sài Gòn làm công nhân, kiếm ít tiền đỡ mẹ. Mình chịu cực chứ tụi nhỏ đói riết, học cái chi?”
Nghe mà xót.
Tôi chạy xe về mà lòng như có đá đè.
Tôi biết chị nghèo, nhưng nghèo không đáng sợ bằng việc tự nguyện để con mình nghèo tiếp.
Chị Liên không lười. Chị chỉ tuyệt vọng. Nhưng cái tuyệt vọng ấy nếu không được ngăn lại, sẽ trở thành di sản truyền đời.
Tôi tìm chị. Không để cứu giúp – tôi không đủ sức. Nhưng để nói với chị một câu thật lòng: “Chị có thể mất tất cả, nhưng đừng để mất thêm tương lai của tụi nhỏ. Học hành là tấm vé cuối cùng. Đừng xé nó.”
Tôi kể cho chị nghe về cậu học trò tôi dạy năm xưa – cũng nghèo, cũng mồ côi, từng có ý định nghỉ học đi phụ hồ. Nhưng cậu đã gồng lên đi tiếp. Bây giờ, cậu là kỹ sư phần mềm ở Hà Nội, mỗi tháng gửi tiền về cho mẹ ở quê sống an nhàn tuổi già.
Chị Liên ngồi im. Mắt đỏ hoe. Nhưng tôi biết, hạt giống đã gieo.
Một tuần sau, chị gọi tôi: “Em ơi, chị nghĩ lại rồi. Tụi nhỏ không nghỉ học nữa đâu. Cùng lắm chị làm ngày làm đêm, cho nó ăn cơm với nước mắm cũng được. Nhưng phải học.”
Tôi cúp máy. Khóc như đứa con nít.
Vì tôi biết, chị vừa làm một điều phi thường: phá vỡ lời nguyền nghèo đói truyền đời bằng tình yêu của một người mẹ.
Ta nghèo, nhưng con ta phải có cơ hội để khác.
Ta khổ, nhưng đừng để con khổ thêm.
Bởi mỗi tấm bằng, mỗi năm học là một cái neo kéo con mình ra khỏi vùng nước xoáy của số phận.
Nghỉ học – có thể dễ dàng.
Nhưng học tiếp – mới là bản lĩnh.
Đừng cắt đôi cánh con chỉ vì túi mình rách.
Đời cha mẹ có thể gục ngã, nhưng đừng để con mình nằm lại trên vũng lầy ấy.
Chỉ cần mình đứng dậy, chỉ cần một niềm tin, thì con sẽ có đường mà đi.
Và có thể, mai sau, chính những đứa trẻ ấy sẽ quay lại đỡ cha mẹ, bằng đôi tay của tri thức, bằng trái tim biết ơn, và bằng một tương lai rực rỡ hơn hôm nay.
Chia sẻ bài viết này nếu bạn đồng cảm. Biết đâu, đâu đó cũng có một chị Liên khác đang cần nghe lời này để đứng dậy…